"Mieszko! Mieszko! - Mój koleżko!"? Paweł Kulpiński – Słowiańska krew

-Nie należy winić wszystkich Polan, gdyż większość z nich zapewne owej wojny nie chciała i nie brała w niej udziału. To Mieszko żądny jest nowych ziem, by pobierać więcej danin. Polanie winni są zaś tego, że dopuścili, by taki potwór nimi władał.*

Historia Polski dumnie sięga do czasów wczesnopiastowskich. Mieszko I jako protoplasta dynastii Piastów rozpoczyna poczet królów i książąt, który powinien znać każdy uczeń. 

Wiadomo zatem, że to właśnie jego uważa się za twórcę polskiej państwowości i jemu zawdzięcza włączenie państwa w zachodni krąg kultury chrześcijańskiej. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, jakie wynikły z tego komplikacje dla siłą scalanych w jeden „naród” plemion i nakaz rezygnacji z pogańskiej tradycji?

Kiryl J. Yeskov napisał kiedyś książkę „Ostatni władca pierścienia. Wojna o pierścień oczami Saurona”. Z tego, co dowiedziałam się od Pana R. (lektura wciąż przede mną) Sauron nie jest tam (w opozycji do tolkienowskiej wersji) wcielonym diabłem, bezwzględnym władcą, ale królem walczącym w obronie interesów swojej ziemi.

Podobny schemat z wykorzystaniem drugiej strony został zastosowany w „Słowiańskiej krwi”. 

W recenzowanej powieści nie znajdziecie pochwał dla Mieszka I. Tutaj jest on szczwanym lisem - rządnym władzy i nowych ziem, tylko po to, aby móc pobierać więcej danin. Zniewala zatem kolejne plemiona i przy pomocy bezwzględnych klechów siłą narzuca nową wiarę. Słowiańskie plemiona, którym wciąż udało się odeprzeć napór nowej władzy są systematycznie napadane i zastraszane przez podległych Mieszkowi wojów i rzezimieszków wątpliwego sortu. 

Podczas jednego z takich najazdów giną Tomira z plemiona Mazowszan i Gardomir z Dregowiczy. Wioska tego małżeństwa została najechana przez drużynę Bolebora i Derwana pod pretekstem niepłacenia należnych danin. Cudem zostają uratowani ich małoletni synowie Radomir i Sambor, którzy wraz z wołchem Bogowidem (szamanem - plemiennym opiekunem ludzi i boskiej wiedzy) udają się do Swarogrodu – wioski plemiona Dregowiczy. Tam żyją dziadkowie chłopców i to na nich od tej pory ciążyć będzie wychowanie małoletnich wnuków.

Historia rozciąga się na kolejne dwie dekady. Chłopcy wyrastają na mężnych wojów, uczestniczą w plemiennych wiecach, szkolą się w posługiwaniu bronią (mają do tego predyspozycje), zakochują (niefortunnie, miłość będzie bolesna), uczą zielarstwa (przyniesie szczęście) i wraz z współplemieńcami walczą o zachowanie niezależności. A książę Mieszko wciąż wplata się w ich życie.

W „Koronie śniegu i krwi” Elżbieta Cherezińska wielokrotnie nawiązywała do motywu funkcjonowania starego z nowym - przedstawiła jak w nowonarzuconej wierze chrześcijańskiej wciąż przenikały się pogańskie zwyczaje. Zaś w „Słowiańskiej krwi” jest na odwrót: wiarę z dziada pradziada wypiera nowe. Ale to nowe jest bardziej dzikie, niż to pogańskie. I mniej przyjazne.

Interesująca była wersja przyjęta przez Pawła Kulpińskiego. Oto plemiona z szamanami dysponującymi wielowiekową wiedzą przodków, z demokratycznymi wioskowymi wiecami, solidarnym podziałem dóbr, reinkarnacyjną wizją pogańskiego nieba – Nawii, wiarą w naturę i mądrym czerpaniem z jej dóbr oraz kodeksem nakazującym walczyć tylko wtedy, kiedy należy bronić własnego ludu. To z jednej strony. Czyż nie brzmi przyjaźnie? A z drugiej strony książę Mieszko jako bezwzględny uzurpator, który z miejsca zasługuje na krytykę. Tym sposobem ta historyczna piękna pieśń o początkach państwa polskiego brzmi już mniej dumnie. I właśnie za tę przewrotność przyklasnę autorowi. Historia nie musi być nudną szkolną lekcją – może być pobudzającą inspiracją do tworzenia nowych wersji tego, co znamy. I w tym cały urok. Wystarczy zmienić kąt patrzenia. Wszak pod kamieniem też jest życie.

5/6

______________

e-booka do recenzji przekazało wyd. Psychoskok

*cytat: Paweł Kulpiński – Słowiańska krew, wyd. Psychoskok 2015

Recenzja bierze udział w wyzwaniu: Polacy nie gęsi, czytamy polską listeraturę