Nie tylko dla matek, nie tylko dla kobiet. Sylwia Szwed - "Mundra"

„Położna to pierwszy zawód kobiecy. Różnie nazywano kobiety go wykonujące: babki, akuszerki, mądre. Myślę, że to zawsze były bardzo silne osoby. Cieszyły się szacunkiem środowiska, bo przychodziły nie tylko do porodów, ale były tez doradczyniami kobiet. Takim źródłem informacji o kobiecości, niezależnie od swojego wykształcenia czy przygotowania. To były tak zwane „mądre kobiety”. Zresztą tak kiedyś się mówiło na położną: mundra czyli mądra. W języku francuskim wciąż położną nazywa się sage-femme, czyli mądra kobietą.” 
(Sylwia Szwed – „Mundra”; wywiad z Ireną Chołuj, s. 158)

Im dłuższy okres czasu mija od przeczytania „Mundrej”, tym więcej mam przemyśleń. I paradoksalnie im więcej chciałabym o niej opowiedzieć, tym mniej znajduję słów, które pozwoliłyby ubrać w słowa, to, co układa mi się w głowie. Zastanawiam się przy tym, jak odebrałabym treść tej książki, gdybym zamiast wyobrażenia porodu, miała już jego doświadczenie.

„Mundra” dla mnie to fascynujący zbiór ciekawostek. O życiu, kobiecie, narodzinach, emocjach, o tym, co nieznane lub już poznane. Ale gdybym miała ją opisać tylko pod tym kątem, to byłby zaledwie ułamek tego, co mi ta książka dała. A więc czym jest ta książka? Można ją rozpatrywać na wielu płaszczyznach: historycznej, biologicznej, emocjonalnej, politycznej (sic!).

Te dziesięć, dość osobistych, wywiadów Sylwii Szwed z polskimi położnymi obrazuje, jak wyglądało położnictwo kiedyś i dzisiaj, zarówno podczas wojny i pokoju – na przestrzeni, bagatela, ostatnich ośmiu dekad. Wtedy, kiedy położne były bardzo samodzielne, i kiedy ich status się marginalizował. I dlaczego obecnie mówiąc położna, myli się ją z pielęgniarką.

Dziesięć kobiet – położnych, to dziesięć różnych historii o tym, jak i dlaczego położnictwo w PRL-u można było przyrównać do taśmy produkcyjnej. Dlaczego było tak sterylnie i bezdusznie i jak w tym odnajdywały się same położne? Skąd wzięła się potrzeba zmian, jak ona przebiegała, i co ona dała kobietom. „Mundra” podejmuje też próbę wytłumaczenia fenomenu różnych zdarzeń, tak dalekich od siebie jak dwa bieguny, a jednocześnie na siebie wpływających. Bo oto notuje się coraz więcej porodów domowych i porodów naturalnych w szpitalu, ale w opozycji wzrasta również ilość cesarskich cięć i dążenie do medykalizacji porodu.

To również  przekaz, jaki stosunek położne mają do swojej pracy i jak ich praca postrzegana jest przez innych. Jest o tym, że myli się położną z pielęgniarką, że położna często stawiana jest w sytuacji między młotem a kowadłem, między rodzącą, a lekarzem. O działaniu według procedur i schematów, ale również o płynięciu pod prąd. I o tym, że pomimo trudności, odpowiedzialnej, ciężkiej i fizycznej jednak pracy, braku prestiżu i marnych zarobków, zwątpienia i wypalenia, to jest jednak zawód, który się kocha, którym się żyje, i który daje mnóstwo satysfakcji.

Są też wspominane wcześniej ciekawostki m.in. o warsztatach szycia kurczaka ;), o grenlandzkim porodzie przez Skype’ a, o porodach w Tanzanii, o tym, dlaczego mąż skandynawskiej położnej nie musi pracować i o zapłodnieniu in vitro oczami położnej, która wcześniej była embriologiem.

„Mundra” jest wielowątkową, wielowymiarową, bardzo emocjonalną książką. Pokuszę się o stwierdzenie, że poruszony w niej temat nie dotyczy tylko tych kobiet, które planują ciążę, już w niej są albo poród mają za sobą. Adresatką może być każda kobieta bez względu na wiek, status, doświadczenie życiowe. Ba! powiem więcej – ona, jakkolwiek kobieca, jest również książką dla mężczyzn. I nie tylko dlatego, iż może pokazać kobietę mężczyźnie w inny sposób (choć i może tak być), a dlatego, że poród dotyczy każdego - bez względu na płeć. Każdy z nas przecież kiedyś się urodził i może nie każdy jest matką, ale każdy matkę ma. A skoro o matce mowa – zbliża się 26 maja. Jeżeli jeszcze nie wiecie, co wręczyć mamie w prezencie, to już macie odpowiedź ;)

No i co? Tyle już napisałam, a mam wrażenie, że ledwie musnęłam temat. Teraz już chyba wiecie, dlaczego na spotkaniu z autorką nawiązała się taka długa i ożywiona rozmowa. Przeczytajcie ją, bo warto. Właśnie takich „mundrych” książek nam potrzeba.

Dla mnie osobiście to bardzo fascynująca, osobista i ważna książka. Będę do niej wracać jeszcze nie raz.

„We wszystkich społeczeństwach, nie tylko w naszych wysoko rozwiniętych, jest coś takiego jak lęk przed porodem. W każdej kulturze ma inne przyczyny. Lek przed porodem może wynikać ze strachu przed bólem, ale też z prawdziwych lub nieprawdziwych relacji porodowych, czyli z tego, co nam naopowiadały inne kobiety. Może też brać się z uwarunkowań społecznych. Odeszliśmy od rodzin wielopokoleniowych, w których matki i babki rodziły razem w czerwonym namiocie. Nie wiemy, jak się rodzi. Możemy też bać się z najbardziej podstawowego i odwiecznego powodu: narodziny to wydarzenie ślizgające się na granicy życia i śmierci. Można użyć różnych słów, że to jest mistyczne, że to jest duchowe, że to jest niebezpieczne, ale na granicy pierwszego i drugiego okresu porodu, w tym słynnym kryzysie siódmego centymetra rozwarcia, wyrzut adrenaliny jest tak duży jak w sytuacji zagrożenia życia.”
(Sylwia Szwed – „Mundra”; wywiad z Marią Romanowską, s. 19)

W pełni zasłużone 6/6 (i drugie 6/6 za okładkę ;))

 ___________________

Sylwia Szwed – „Mundra”, wyd. Czarne

Recenzję dodaję do czytelniczego wyzwania: Polacy nie gęsi, czyli czytamy polską literaturę