O tym, dlaczego wkurzył mnie Hajime. Haruki Murakami - „Na południe od granicy, na zachód od słońca”

„Kiedy jutro otworzę oczy, świat będzie zupełnie inny, a wszystkie problemy zostaną rozwiązanie. Nie mogłem jednak przyjąć takiego scenariusza, miałem bowiem żonę i dwie córki. I byłem zakochany w innej kobiecie.”

Zastanawiam się nad fenomenem literackiej popularności Munro i Murakamiego. To zainteresowanie ich twórczością nie jest krótkookresowe i zaczęło się zanim wysunięto ich kandydatury do zeszłorocznego październikowego literackiego Nobla. Jest dla mnie zagadką, co odnajdują w ich książkach czytelnicy i co im się w nich najbardziej podoba. 

Przeczytałam „Miłość dobrej kobiety” Munro i tę tutaj Murakamiego* – obie mnie nie zachwyciły. Dużo sobie po nich obiecywałam, a teraz zaczynam wątpić w talent tej dwójki pisarzy do opowiadania historii. Być może mam pecha i trafiłam na ich słabsze, mniej reprezentatywne książki. Albo nie mieszczę się w targecie. 

Zaczęło się dobrze: „Urodziłem się 4 stycznia 1951 roku. W pierwszym tygodniu pierwszego roku drugiej połowy dwudziestego wieku. Warto było to uczcić, więc rodzice nadali mi imię Hajime – po japońsku „Początek”. Poza tym moje narodziny były w stu procentach przeciętne.”

Hajime jest jedynakiem. To akurat rzadko spotykane pośród wielodzietnych rodzin japońskich w połowie XX wieku. Czuje się w związku z tym wyobcowany. Całe szczęście chodzi razem do szkoły z Shimamoto – dziewczynką, która podobnie jak on wychowywała się jako jedyne dziecko swoich rodziców. Szybko znaleźli nić porozumienia i wspólną pasję, jaką była muzyka. W latach licealnych drogi ich znajomości rozchodzą się na dłuższy czas. Hajime poznaje Izumi, którą jako napalony nastolatek zdradza z jej kuzynką. Czym dogłębnie rani dziewczynę. Ich drogi również się rozchodzą. Mężczyzna podejmuje studia, następnie po obronie znajduje niezbyt ciekawą pracę i przez kilka lat prowadzi nudny żywot pracownika jednego z wydawnictw. Czas mija mu bez większych wrażeń, atrakcji, wzlotów i upadków. Poznaje w końcu kobietę, z którą się żeni i płodzi dwie córki. Zmienia mu się również sytuacja zawodowa – dzięki obrotnemu teściowi i jego kontaktom otwiera dwa jazzowe kluby – coś, o czym marzył od dawna. Jego życie osobiste jest ustabilizowane, a sytuacja finansowa znakomita. Spokój burzy ponowne pojawienie się w jego życiu Shimamoto – koleżanki z lat szkolnych. Dawne uczucia odżywają i wprowadzają zamęt w małżeństwie Yukiko i Hajime.

„Hajime – zaczęła – smutna prawda jest taka, że pewnych rzeczy nie da się odwrócić. Kiedy już ruszą do przodu, to choćbyś bardzo się starał, nie dasz rady ich cofnąć do punktu wyjściowego. Jeżeli choćby jedna z nich źle pójdzie, tak już zostanie na zawsze.”

Streszczenie może sugerować, że opowieść jest klasycznym romansem. On ją kocha, mimo że sobie tego nie uświadamia. Rozdziela ich życie, a kiedy spotykają się ponownie - dawne uczucia odżywają i wybuchają ze zdwojoną siłą. Mogłaby być z tego dobra historia, gdyby Murakami nie stworzył tak mdłych postaci. Każde z nich: Hajime, Sakamoto, Izumi i Yukiko wkurzali mnie niemiłosiernie. Wszyscy byli niczym bezwolne cielęta poddające się losowi i popadające w odrętwienie. Zamykają się w swoich życiowych niepowodzeniach i nieustannie nimi żyją. Sam Hajime zachowuje się tak, jakby znajdował się w szklanej bańce – dochodzą do niego odgłosy tętniącego świata, ale on tylko słyszy ich przytłumiony rytm. Nie cieszy go szczególnie ani rodzina, ani zawodowy sukces. Wszystko ma minimalne znaczenie, zupełnie jakby jego życie nie dotyczyło go osobiście. 

Lubię, kiedy autor „sprzedaje” mi postać, nad którą będę się złościć. Ale kiedy denerwują mnie wszyscy bohaterowie, którzy tylko pałują się życiową krzywdą i żyją wyłącznie przeszłością - to już nie jest dobrze dla książki. Opowieść, aby porwała potrzebuje wyrazu, a tę mogą jej dać „żywi” bohaterowie. Rozmemłaniu mówię stanowczo „nie”.

Jednak podobnie jak w przypadku Munro – przy Murakamim również nie składam jeszcze broni ;) Na półce stoi „Norwegian Wood”. Mam obawy przed lekturą. Obawy, ale bynajmniej nie opory ;) A Wy? Co mi polecicie?

3/6

___________

* kilka lat temu przeczytałam jeszcze zbiór opowiadań "Wszystkie boże dzieci tańczą", ale ponieważ kompletnie już jej nie pamiętam - do niej nie będę się odwoływać

Wszystkie cytaty: Haruki Murakami – „Na południe od granicy, na zachód od słońca”; wyd. MUZA

Książka bierze udział w wyzwaniu: Czytamy powieści obyczajowe i Grunt to okładka - edycja marzec: kobieta